Ny rapport: Rein kvitvasking av Noreg si deltaking i Libya-krigen
Eit utval leia av tidlegare utanriksminister Jan Petersen frå Høgre har laga Rapporten om Norges krigsdeltakelse i Libya. I rapporten kjem det ingenting fram om konsekvensane av den omfattande norske bombinga, at norsk UD hemmeleg saman med NATO-landa USA, Storbritannia og Frankrike arbeidde for regimeskifte og at mange islamistiske opprørsgrupper var NATO sine allierte på bakken.
Det kjem fram at denne endringa frå den opprinnelege FN-resolusjonen (resolusjon 1973) som såkalla «humanitær intervensjon» til regimeskifteopperasjon fann stad, og at Noreg fint visste om det. Dette vart imellomtid lite problematisert frå norsk side seier utvalet, som meinar mangelen på skriftlige kilder har gjort det vanskelig å vurdere dette.
Her kunne utvalet fint ha brukt meir muntlege vitneutsagn. I høve eventuelle brot på folkeretten og Genevekonvensjonen mot angrepskrig frå norske styresmakter si side, står det ingenting om. Nei, denne rapporten kan etter min meining ikkje sjåast på som anna enn ei kvitvasking.
Raudt var det einaste partiet som var imot den norske operasjonen i Libya. Bjørnar Moxnes kallar krigen i Libya for ei katastrofe, og meinar at Stortinget må beklage til det libyske folk. JA, DET ER DET MINSTE ME SOM NASJON MÅ GJERA! Moxnes seier også at – Det er intet mindre enn en skandale at norske myndigheter ikke informerte om kriging for regimeskifte, slik rapporten sier myndighetene kjente til.
«Svært begrensa» kunnskap
«Et av hovedfunnene i rapporten er at norske myndigheter hadde i liten grad en egen, selvstendig forståelse av situasjonen i Libya før den endelige beslutningen om å gå inn i konflikten ble truffet», skriv nrk.no.
Det er utruleg i seg sjølv at eit land som vurderar å ga til noko så alvorleg som krig har så dårleg informasjon i førkant. Til NRK seier Petersen at norske styresmakter baserte seg på FN sitt sikkerheitsråd si vurdering av situasjonen i landet. Det kan dei umogeleg ha gjort i andre fase av krigen for då bomba Noreg «så det song i skyene», og det var regimeskifte dei då var ute etter. Ingenting tilsa då att libyske styresmakter var i ferd med å massakrera sitt eige folk heller. Forhandlingar vart prøvd å få til, men Vesten og NATO sa nei.
«– Vi har ikke vært en granskingskommisjon. Målet har vært å trekke lærdom og bidra til en offentlig opplyst debatt», seier Petersen til pressa. NEI, ein granskingskommisjon ville ikkje norske styresmakter som oppdragsgjevarar ha vilja hatt i alle tilfelle. Det hadde nok vorte for «risky». MEN, faktadebatt skal den godaste Petersen få! Her er mitt bidrag:
NATO si bombing av Libya – ei krigsforbryting
Eit rystande og sterkt døme på kva eit NATO-land som Noreg si deltaking i «out of area» strategien til NATO, er sjølvsagt bombinga av Libya i 2011 (eit anna døme er bombinga av Serbia i 1999). Frå ein FN-resolusjon om flyforbodssone i Nord-Libya til full bombing og regimeskiftetaktikk, var vegen kort. Uhyggeleg kort! Når stormakta USA med «vesle-imperialisten» Noreg på slep endrar intensjon «over natta» utan nokon debatt i det heile i landet sitt «demokratiske palass» Stortinget, vert forsvarsdoktrina vår: Frå landforsvar til leverandørar av leigesoldatar i imperialismen si teneste.
I DETALJAR GJEKK KRIGSDELTAKINGA FØRE SEG OMLAG SLIK OG RESULTATA DERETTER: Norske F-16-fly slepte 588 bomber over Libya. Nato slepte i alt 7642 bomber over Libya frå mars til oktober 2011. Omlag 30.000 menneske reknast å ha vorte drept under borgarkrigen. Det er framleis hemmeleg kva bombene trefte. NATO og det norske Forsvarsdepartementet nektar å frigjera dokument om bombinga. Med andre ord: Kor mange sivile, stridande og militære vart drept og skada av Noregs og NATOs bomber?
Norges og NATOs bombing førte til at dei mange opprørsgruppene i Libya vann og at heile maktbalansen i Nord-Afrika vart endra. Landet har sidan vore i intern kaos der opprørarane slåst seg i mellom, det er ei utruleg svak «sentralregjering» utan makt og Libya er ein fristad for al-Qaida grupper og IS. Menneskesmuglarar opererar fritt og ein stor del av flyktningane som kjem til Europa reiser gjennom Libya.
Det var einigheit i Stortinget om Noregs krigføring. Sagt med andre ord: Partileiarane vart kontakta av dåverande utanriksminister Gahr Støre for godkjenning av norsk deltaking og det var omlag ingen diskusjon om saka. Etter at han sjølv snudde på «helen» frå motstand til posisjon for bombing, etter FNs Sikkerheitsråd sin resolusjon 1973. Noregs innsats i byrjinga bygde i noko grad på at Libyas dåverende leiar, Muammar Gaddafi, skulle ha brukt flyvåpenet mot eigne sivile. Dette har seinare vist seg grunn til å setje store spørsmålstegn om han brukte flyvåpenet slik.
Ein FN-resolusjon med støtte frå Den arabiske liga ga eit visst grunnlag for intervensjon. Men støtta var ikke så einstemmig som ein kanskje hadde inntrykk av, fordi mange land – arabiske og andre – avstod frå å stemme. Og flere av dei som støtta resolusjonen, ønska at forhandlingar skulle vore prøvd i større grad før bombinga byrja. I denne tida tilbaud Gaddafi våpenkvile, men USA, Noreg og andre vestland brydde seg ikkje om det. Det er mykje truleg at «bombealliansen» allereie hadde bestemt seg for eit regimeskifte.
Bombene trefte både militære og sivile
Berre 25 prosent av dei norske bombetoktene var planlagt på førehand, slik at pilotane visste på førehand kva dei skulle bombe. I dei andre tilfella fann piloten ut bombemåla der og då. Dette i høve til engasjementsreglane som dei kallast. Det kom ingen klarering frå komandolinene, så pilotane fekk eit fullstendig uansvarleg stort ansvar.
"Det er stygge ting du ofte ser," sa ein av pilotane. Særleg i debriefingen, altså då ein ser det etterpå på større skjerm med fleire detaljar. NATOs pilotar bomba også i tettbygde områder. "Det bør ikke være en overraskelse for noen som driver i denne bransjen at det går med liv på bakken når du dropper bomber," sa ein av pilotane.
Afrikanske forhandlarar kom med eit «vegkart for fred» under borgarkrigen. Gaddafi godtok det, NATO sa nei, ingen politisk fredsløysing var aktuell. Og bombingen heldt fram. – Gaddafi hadde støtte frå deler av folket. "Norske bomber stoppet fredsforsøket i Libya," sa piloten til NRK.
To norske fly bomba Gaddafi sin residens i Tripoli. Ifølge libyske nyhendebyrå vart tre menneske drept og 45 skada, blant dei fleire barn. Usanske journalistar rapporterte at det ikkje var nokon militære installasjonar i nærleiken av bombenedslaga. Danske fly bomba huset kor Gaddafi oppheldt seg. Hans yngste son og tre barnebarn vart drept. Dåverande utanriksminister Gahr Støre sa dette utrulege: "At sivile blir drept, er noe vi må beklage hver gang." Med andre ord, at ein ikkje kan beklage sjølve bombinga.
Noreg heldt sterkt på at bombinga ikkje var for å få til regime-endring, men på å verne sivile. At ein bomba Gaddafi sin residens og gjekk inn i kampsituasjonar og støtta opprørarane, hadde visst ikkje noko med det å gjera. Slik virkar logikken til NATO og deira villige frå Noreg.
Jacob Zuma frå Sør-Afrika krevde at den Internasjonale straffedomstolen måtte undersøkje NATOs og Noregs krigsinnsats om moglege krigsforbrytingar, og fordi "vi hadde bombet i stykker meglingsforsøket til Den afrikanske union". Dette fekk han sjølvsagt ingen til å høyre på i den Internasjonale straffedomstolen i Haag, heller. I sluttfasen omdefinerte NATO ei rekkje openbare sivile mål til militære mål.
I dag er Libya ein «failed state» der kaos rådar. Er det slik vestmaktene og USA helst såg utfallet? Ein kan absolutt mistenke dei for det når ein ser kor lite som er gjort etter krigen.
(artikkelen ble først publisert på bloggen til Ivar Jørdre 14.09.18)